Het is een feit dat uiterlijk bedrog kan zijn. Waar komt dit idee beter tot zijn recht dan bij optische illusies? Deze illusies kunnen ons visueel waarnemingssysteem, dus hoe we dingen zien en begrijpen, voor de gek houden door dingen te laten zien die er niet zijn of door bestaande beelden te vervormen. Een helder voorbeeld is de ‘genderillusie’, gecreëerd door Harvard-professor en psycholoog Richard Russell. Kijk eens goed naar dit bekende plaatje; het lijkt op twee verschillende gezichten – eentje mannelijk en eentje vrouwelijk. Maar is dat echt zo? Kijk eens goed.
De beeltenis die door Russell is gemaakt om de effecten te bestuderen, laat ogenschijnlijk twee duidelijk verschillende gezichten zien. Maar als je goed kijkt, zie je dat het eigenlijk een en hetzelfde gezicht is, copie gemaakt met aanpassingen door make-up en belichting. We zien een man en een vrouw, maar in werkelijkheid is het een androgyn gezicht met veranderingen door verhoogd of verlaagd contrast. Dit onthult de illusie.
Een zorgvuldige blik op de twee beelden laat zien dat het rechter gezicht – dat we als mannelijk beschouwen – donkerder is gemaakt door contrastverhoging. De linker afbeelding is lichter gemaakt door specifieke belichting en make-up te gebruiken.
De gebruikte lichttechniek heet ‘simultaan contrast’. Dit gebeurt wanneer twee kleuren zo dicht bij elkaar liggen dat ze elkaar beïnvloeden, wat er zelfs voor zorgt dat onze waarneming van die kleuren verandert.
Optische illusies zijn altijd een geweldige manier om onze waarnemingen te testen: wat zag je toen je voor het eerst keek naar de afbeelding van die twee gezichten? Deel je gedachten in de reacties!
