Het is algemeen bekend dat uiterlijke schijn kan misleiden. In welke context zou dit concept meer naar voren kunnen komen dan in de wereld van optische illusies? Deze illusies zijn in staat om ons visuele perceptiesysteem, oftewel onze cognitieve interpretatie, te bedriegen door het suggereren van de aanwezigheid van niet-bestaande objecten of het verdraaien van bestaande afbeeldingen. Hierbij komt de zogenaamde ‘genderillusie’, ontworpen door de Harvard-professor en psycholoog Richard Russell, duidelijk naar voren. Als we naar deze bekende afbeelding kijken, krijgen we de indruk dat we twee verschillende menselijke gezichten zien – een mannelijk en een vrouwelijk gezicht. Maar is dit werkelijk zo? Neem eens een nauwkeurige kijk.
Op de afbeelding in kwestie, ontworpen door Russell om de impact ervan te analyseren, lijken twee sterk uiteenlopende menselijke gezichten aanwezig te zijn. Maar laten we daar eens nauwkeurig naar kijken: het gaat eigenlijk om hetzelfde gezicht, gerepliceerd maar met enige variaties aangebracht via make-up en belichtingseffecten. We interpreteren de gezichten als die van een man en een vrouw, terwijl het in werkelijkheid gaat om eenzelfde androgyn gezicht. De veranderingen die aan het beeld zijn aangebracht, zijn voornamelijk te wijten aan verhoogd of verminderd contrast. Hiermee wordt de illusie ontmaskerd.
Lees verder op de volgende pagina…
Simultaan contrast
Zorgvuldige observatie van de twee afbeeldingen toont aan dat de foto aan de rechterkant – degene waarvan we denken dat het een mannelijk gezicht is – donkerder is gemaakt door contrast te gebruiken, terwijl de linkerfoto lichter is en wordt veranderd door specifieke belichting en het aanbrengen van make-up.
De toegepaste lichttechniek wordt ‘simultaan contrast’ genoemd. Dit is een fenomeen dat zich voordoet als twee kleurnuances zo sterk op elkaar lijken dat ze elkaar beginnen te beïnvloeden, waardoor zelfs onze perceptie van dergelijke kleuren verandert.
Optische illusies zijn altijd een uitstekende manier om onze percepties aan de tand te voelen: wat zag je oog toen je voor het eerst de afbeelding van deze twee gezichten bekeek? Laat jouw bevindingen achter in de reacties!